ดุลยภาพบำบัด คือ การรักษาโรคโดยยึดหลักสมดุลตามแนวทางธรรมชาติของมนุษย์ โดยคำนึงถึงโครงสร้าง หน้าที่ ของอวัยวะทุกระบบ สภาพจิตใจ อาชีย อิริยาบถประจำวัน อาหาร สภาพภูมิอากาศ และสิ่งแวดล้อม การบำบัดรักษาจึงเป็นพิจารณาแบบองค์รวม (Holistic Approach)
ตามหลักดุลยภาพบำบัดนั้น ทุกคนเป็นหมอได้ด้วยตนเอง หากเราเริ่มที่จะสังเกตุ สำรวจตัวเอง ว่าต้นเหตุหรือสาเหตุของอาการต่างๆที่เกิดขึ้น มาจากไหน แล้วทำการรักษาให้หายโดยไม่พึ่งยา เน้น ไม่พึ่งยา เราจำเป็นต้องทำความเข้าใจกับโครงสร้างของมนุษย์ว่าสมดุลเป็นอย่างไร แล้วเสียสมดุลเป็นอย่างไร โครงสร้างร่างกายอาจมีเกิดการเปลี่ยนแปลงไปได้ตั้งแต่อยู่ในท้อง หรือตามสิ่งแวดล้อม อาชีพ เป็นต้น
หากโดยธรรมชาติแล้วมนุษย์ไม่สามารถหลีกเลี่ยงการอยู่เฉยๆ ได้ ต้องดำเนินชีวิตประจำวันต่างๆ จะห้ามไม่ให้คลอดลูก ไม่ให้เดิน ไม่ให้เล่นก็ไม่ได้ แต่สิ่งที่ควรทราบก็คือ เมื่อเรามีอาการบาดเจ็บแล้วจะทำการรักษาอาการเหล่านั้นด้วยตนเองอย่างไร ซึ่งดุลยภาพบำบัดจะสอนให้เราดูแลตนเองไม่ให้เจ็บป่วย หากเจ็บป่วยแล้วต้องทำอย่างไรให้อาการดีขึ้นตนเองหรืออาศัยการดูแลจากคนรอบข้าง โดยไม่ต้องไปพบแพทย์ อย่างไรก็ตามดุลยภาพบำบัดไม่ได้ปฏิเสธการรักษาจากแพทย์แผนปัจจุบัน แต่ด้วยการรักษานั้นเป็นการแก้ไขที่ปลายเหตุ และแยกอาการเจ็บปวดตามอวัยวะเป็นส่วนๆไป เช่น ขา กล้ามเนื้อ ระบบภายในออกจากัน เช่น ระบบขับถ่ายก็ตรวจเพียงปัสสาวะออกมาเป็นอย่างไร ตรวจไทรอยด์ก็ดูแค่ฮอร์โมน แล้วรักษาตามอาการที่เกิด ดุลยภาพบำบัดจึงเน้นการเข้าใจระบบโครงสร้างทั้งหมด ไม่ใช่เฉพาะส่วนที่ผิปกติ เพราะอาจทำให้ไม่สามารถรักษาโรคให้หายขาดได้
บางคนอาจยังไม่เข้าใจกับการรักษาแบบดุลยภาพ ยกตัวอย่างหากเราเป็นหวัด ซึ่งอาจเกิดจากเชื้อโรคหรือไม่ใช่เชื้อโรค เช่น หวัดแดด หวัดลม ซึ่งเป็นภาวะการเปลี่ยนแปลงของธรรมชาติเมื่อเราไม่สามารถปรับตัวเองให้เข้ากับสิ่งแวดล้อมได้ราก็จะไม่สบาย
การรักษาแบบดุลยภาพบำบัด ต้องเริ่มด้วยการบริหารจิต ต่อด้วยบริหารกายเป็นการผสมผสานกัน การฝึกฤาษีดัดตน ชี่กง โยคะ ไทเก็ก นวดแผนไทย และการเดินจงกรมช่วยสมดุลให้กับร่างกายของเรา อาจจะเลือกท่าเฉพาะที่รักษาความไม่สมดุลของแต่ละคน นำมาฝึกฝนเพื่อให้ปรับร่างกายให้อยู่ในสภาพใกล้เคียงหรือสู่สภาวะสมดุลปกติได้ อาการเจ็บป่วยก็จะดีขึ้นและหายไป
การดูแลตนเองตามแนวดุลยภาพนั้น เราต้องเริ่มต้นจากตัวเอง ให้ลองฟังเสียงของร่างกาย สังเกตุพฤติกรรมในการใช้ชีวิตของตัวเอง ออกกำลังกายก็ต้องพิจารณาแล้วว่าโครงสร้างร่างกายเของเราเหมาะกับกีฬาประเภทไหน การรับประทานอาหารก็ต้องเลือกโดยสังเกตุจากระบบขับถ่าย ต้องหันมาควบคุมอารมร์ ดูแลสภาพแวดล้อมตนเอง ทั้งเรื่องความสะอาดของร่งกาย เสื้อผ้า ห้องนอน ที่อยู่อาศัย เป็นต้น การดูแลตนเองแบบนี้อาจต้องใช้เวลา ทำอย่างค่อยเป็นค่อยไป จะได้ไม่สร้างความกดดันให้กับตนเอง แถมขณะทำเราก็จะได้มีความสุขไปด้วย
ผลไม้มีบทบาทสำคัญที่ทำให้เกิดดุบภาพในร่างกายเป็นอย่างมาก เพราะผลไม้มีวิตามิน แร่ธาตุ เกลือแร่ โปรตีนมากมาย และผลไม้ยังมีเส้นใยสูง ซึ่งเส้นใยในผักผลไม้มีประสิทธิภาพในการขจัดพิษออกจากร่างกาย ขจัดสิ่งปฎิกูลออกจากลำไส้ บำรุงร่างกายและยังรักษาโรคได้อีกด้วย การรับประทานผลไม้ก็ไม่จำเป็นต้องเป็นผลไม้ที่มีราคาสูง เพียงแค่ทานแบบหมุนเวียน ไม่ทานซ้ำๆ ก็พอ ผลไม้จึงเป็นอาหารที่ก่อให้เกิดดุลยภาพในร่างกายของเราคะ
สรุปแล้ว ดุลยภาพบำบัด ก็คือ การทำอะไรก็ควรอยู่ในความพอดี ไม่มากเกินไป ไม่น้อยเกินไป อะไรไม่ดีหรือเสียสมดุลก็ปรับเปลี่ยน แก้ไข้ให้ตรงจุด เมื่อร่างกายเกิดสมดุลก็จะสามารถต้านทานโรคภัยไข้เจ็บได้และหายจากโรคได้เช่นกันคะ ป้จจุบันมีวิธีการบำบัดรักษาโรคมากมายเป็นการรักษาทางเลือกใหม่ ที่ไม่เน้นพึ่งยาหรือหมอแผนปัจจุบัน เราก็ควรพิจารณาความเหมาะสมกับตัวเราเองให้มากที่สุด ดีที่สุดคะ
